Κυριακή 18 Μαρτίου 2018

Washington Irving: «Βόλφερτ Βέμπερ ή Χρυσά όνειρα»

Όταν διαβάζουμε κάπου «Sleepy Hollow» και ελληνιστί «Ο μύθος του ακέφαλου καβαλάρη», το πρώτο που μας έρχεται στο μυαλό είναι η μορφή του Τζόνι Ντεπ στην ομώνυμη ταινία του Τ. Μπάρτον, που γνώρισε ιδιαίτερη επιτυχία. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουμε πως πρόκειται για το σενάριο που γράφτηκε πάνω στο διήγημα του Ουάσιγκτον Ίρβινγκ (1783-1859) «The Legend of Sleepy Hollow», από τη συλλογή The Sketch Book of Jeffrey Crayon. Και, σίγουρα, ακόμα λιγότεροι γνωρίζουμε πως την ιστορία αυτή, όπως και το διήγημα, στο οποίο θα αναφερθούμε, «Βόλφερτ Βέμπερ ή Χρυσά όνειρα» (εκδόσεις Ποικίλη Στοά), που μετάφρασε έξοχα ο κ. Γ. Μπαρουξής, προερχόμενο από τη συλλογήTales of a Traveler, ο Ίρβινγκ την εμπνεύστηκε από την ιδιαίτερη εντύπωση που του έκανε η πόλη Sleepy Hollow, με τα ολλανδικά έθιμα και τις ιστορίες φαντασμάτων. Επισκέφθηκε την πόλη αυτή, όταν το 1789 η οικογένειά του τον έστειλε να μείνει στο Tarrytown, μια κοντινή πόλη στο Sleepy Hollow, στο σπίτι του φίλου του Τζ. Κ. Πόλντινγκ, για να τον προστατέψει από τον κίτρινο πυρετό που μάστιζε το Μανχάταν την εποχή εκείνη.
Ο Ίρβινγκ μόνο τυχαία προσωπικότητα δεν υπήρξε για την εποχή του. Συγγραφέας, δοκιμιογράφος, ιστορικός, διπλωμάτης, συνεκδότης του λογοτεχνικού περιοδικού Salmagundi, έγραψε με πολλά ψευδώνυμα πέραν του πραγματικού του ονόματος και κατάφερε κάτι αξιομνημόνευτο. Να αναγνωριστεί ως δόκιμος συγγραφέας πέραν της Αμερικής από μεγάλα ονόματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, όπως ο Ντίκενς, ο Σκοτ και ο Θάκερι. Το πιο σημαντικό όμως που πέτυχε ήταν να ανοίξει τον δρόμο στα μεγάλα ονόματα της αμερικανικής λογοτεχνίας όπως στον Χόθορν, τον Μέλβιλ και τον Πόε, κάνοντας την Ευρώπη να στρέψει το ενδιαφέρον της προς αυτούς. Ο ίδιος κατάφερε να ζει από τα γραπτά του και αγωνίστηκε για την εγκαθίδρυση του συγγραφικού επαγγέλματος και των πνευματικών δικαιωμάτων στην Αμερική. Συνέβαλε με τα κείμενά του στη διαμόρφωση μιας εθνικής κουλτούρας και στη δημιουργία μιας αμερικανικής μυθολογίας.
Στο διήγημα «Βόλφερτ Βέμπερ», ο ομώνυμος ήρωας, απόγονος παλιάς ολλανδικής οικογένειας που κατοίκησε το Μανχάταν, συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση καλλιέργειας λάχανων. Φευ, όμως, η επιχείρησή του δεν πάει καθόλου καλά. Η πόλη έχει μεγαλώσει, νέοι έμποροι έχουν μπει στην αγορά και τα λάχανά του δεν πωλούνται. Στα πρόθυρα της απόγνωσης, αρχίζει να συχνάζει σε ένα πανδοχείο που πηγαίνουν κυρίως Ολλανδοί. Εκεί ακούει κάποιες ιστορίες για χαμένους θησαυρούς που ανακαλύφθηκαν ακόμα και μέσα στα νέα όρια της πόλης. Η όλη θεωρία αρχίζει να του γίνεται εμμονή, αφού βλέπει σε αυτήν τη μοναδική διέξοδο από το οικονομικό του πρόβλημα. Αρχικά ξεκινά να σκάβει στο τεράστιο χωράφι του, καταστρέφοντας την εσοδεία του. Με την αντικατάσταση μάλιστα του Ολλανδού προεξάρχοντα αυτής της ομήγυρης του πανδοχείου από κάποιον πειρατή και ύστερα από μια ιστορία που ακούει από έναν άλλο μόνιμο θαμώνα, βάζει σε εφαρμογή τη δική του αναζήτηση θησαυρού, έξω από την πόλη. Από αυτή την περιπέτεια θα βρεθεί χαμένος, με κλονισμένη υγεία και στο κατώφλι του θανάτου. Η επέκταση όμως της πόλης θα τον σώσει. 
Είχε αντιληφθεί έγκαιρα πως για να διαμορφώσεις όλο αυτό το ετερογενές συνονθύλευμα φυλών και εθνικοτήτων, απ’ το οποίο απαρτιζόταν η Αμερική, σε μια καινούρια εθνότητα, χρειάζεσαι μια στέρεη παράδοση και μύθους πάνω στους οποίους θα βασιστεί το καινούριο.
Όπως πολύ σωστά επισημαίνεται στη σύντομη και κατατοπιστική εισαγωγή του βιβλίου, η ιστορία κινείται στα όρια της παραβολής, σχετικά με αυτό που αργότερα ονομάσαμε American dream. Η περιγραφή μιας «Αμερικής ως χώρας των μεγάλων ευκαιριών», όπου ο καθείς μπορεί να τα καταφέρει αρκεί να κυνηγήσει το όνειρό του. Αν και εδώ ο Βέμπερ τα καταφέρνει, στο τέλος, για άλλους λόγους. Με απλό λόγο και «αβίαστη αμεσότητα», ο Ίρβινγκ μας παρουσιάζει, αναπτύσσοντας τον χαρακτήρα του Βέμπερ, δίχως διδακτισμό και ηθικοπλαστικά στοιχεία, τις προσπάθειες του ήρωά του να σώσει οικονομικά την οικογένειά του και να καταφέρει να παντρέψει την κόρη του. Κι αυτά εν μέσω των ραγδαίων αλλαγών που επισυμβαίνουν τόσο στην πόλη με την επέκτασή της όσο και ανάμεσα στον πληθυσμό της.
Washington IrvingΤο διαφοροποιητικό στοιχείο αυτής της ιστορίας είναι ακριβώς αυτό. Το ότι ο Βέμπερ δεν τα καταφέρνει εξαιτίας της ανακάλυψης κάποιου θησαυρού, στο κυνήγι του οποίου έχει επιδοθεί. Αλλά τα καταφέρνει εξαιτίας της θέσης που κατέχουν τα χωράφια του και εξαιτίας της ανάπτυξης της πόλης. Και μάλλον αυτό είναι το βαθύτερο νόημα που θέλει να μας δώσει ο Ίρβινγκ. Σε μια νέα χώρα, συνεχώς αναπτυσσόμενη, με τις αντίστοιχες ευκαιρίες που δημιουργούνται, κανείς δεν γίνεται να πάει χαμένος. Ακόμα κι εκείνος που μένει πιστός σε παλαιές, παραδεδομένες αξίες, οι οποίες μπορεί και να προσπερνιούνται από την όποια εξέλιξη. Όντας πεπεισμένος για τη διαμόρφωση μιας εθνικής κουλτούρας και τη δημιουργία μιας αμερικανικής μυθολογίας, πολύ σωστά ο συγγραφέας διασώζει στο τέλος τον ήρωά του. Διότι είχε αντιληφθεί έγκαιρα πως για να διαμορφώσεις όλο αυτό το ετερογενές συνονθύλευμα φυλών και εθνικοτήτων, απ’ το οποίο απαρτιζόταν η Αμερική, σε μια καινούρια εθνότητα, χρειάζεσαι μια στέρεη παράδοση και μύθους πάνω στους οποίους θα βασιστεί το καινούριο. Και αυτό μόνο με μείξη των δεδομένων θα μπορούσε να επιτευχθεί.
Και δεν πρέπει να ξεχνάμε πόσο σοβαρός, ιδιαίτερης και βαρύνουσας σημασίας υπήρξε αυτός ο τομέας για το αμερικανικό έθνος… 
Βόλφερτ Βέμπερ ή Χρυσά όνειρα
Ουάσινγκτον Ίρβινγκ
Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής
Ποικίλη Στοά
104 σελ.
ISBN 978-618-83407-2-5
Τιμή: €10,00
Βιβλίο & Τέχνες | diastixo.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου